Postępowanie spadkowe – czym jest i jak przebiega? Odpowiada radca prawny Małgorzata Maciejewska

Postępowanie spadkowe jest procedurą prawną, która ma na celu rozstrzygnięcie wszelkich spraw związanych ze spadkiem po osobie zmarłej. Obejmuje wszystkie czynności prawne, które muszą być wykonane, aby ustalenie i podział majątku zmarłego przebiegły zgodnie z obowiązującym prawem. 

Prowadzone z hollywoodzkim rozmachem postępowania spadkowe, które często oglądamy w amerykańskich filmach, niestety nie mają wiele wspólnego z polską rzeczywistością spadkową. Jest ona dużo bardziej skomplikowana i bardzo mocno sformalizowana. Cała procedura może być prowadzona przez notariusza lub sąd. Niezależnie od tego, z jakim rodzajem dziedziczenia mamy do czynienia – czy było to powołanie do spadku na mocy przepisów ustawy, czy mocy postanowień testamentowych – zawsze trzeba przejść postępowanie spadkowe.

Kiedy i jak dziedziczysz po zmarłym?

Sprawy spadkowe w Polsce zaczynają się od złożenia jednego z trzech oświadczeń spadkobiercy. Na złożenie oświadczenia jest 6 miesięcy, liczone od śmierci spadkodawcy. Oświadczenie należy złożyć przed notariuszem lub sądem. Postępowanie kończy się wydaniem postanowienia (nie wyroku). 

• Przyjęcie spadku wprost – spadkobierca oświadcza, że przyjmuje wszelkie prawa, obowiązki i zobowiązania, które wchodzą w skład spadku.
• Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – spadkobierca wraz ze spadkiem przyjmuje długi spadkodawcy (do wysokości wartości masy spadkowej).
• Odrzucenie spadku – spadkobierca zostaje w całości wyłączony z dziedziczenia, gdy zdecyduje się na odrzucenie spadku.

Niezgodność dziedziczenia

W określonych przypadkach zainteresowane spadkiem osoby mogą wystąpić z powództwem o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. Mają na to rok od dnia, w którym dowiedzieli się o przyczynie niegodności oraz jednocześnie nie później niż przed upływem 3 lat od otwarcia spadku. Uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia ma miejsce, gdy spadkobierca popełnił umyślne ciężkie przestępstwo przeciwko spadkodawcy, podstępem albo groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu, albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności. Umyślnie ukrycie lub zniszczenie testamentu spadkodawcy, podrobienie lub przerobienie jego testamentu, świadomie skorzystanie z podrobionego lub przerobionego testamentu również skutkuje uznaniem spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia.